Kontrat Çeşitliliğinde Gizli Karlar: Perpetual vs. Futures.

Kontrat Çeşitliliğinde Gizli Karlar: Perpetual vs Futures

Kripto para piyasaları, son on yılda finans dünyasında devrim yaratan bir dinamizm sergilemektedir. Spot piyasaların ötesine geçen bu ekosistemde, türev ürünler, yatırımcılara kaldıraçla işlem yapma, riskten korunma (hedging) ve piyasa yönüne dair pozisyon alma imkanı sunar. Bu türev ürünlerin merkezinde ise iki ana kontrat türü yer alır: Vadeli İşlem Sözleşmeleri (Futures) ve Sürekli Vadeli İşlem Sözleşmeleri (Perpetual Futures).

Yeni başlayan bir yatırımcı için bu iki terim arasındaki farklar kafa karıştırıcı olabilir. Ancak bu farkları anlamak, ticaret stratejinizin başarısı için kritik öneme sahiptir. Bu makale, Perpetual ve Futures kontratlarının temel mekaniklerini, avantajlarını, dezavantajlarını ve bu araçları kârlı bir şekilde nasıl kullanabileceğinizi profesyonel bir bakış açısıyla inceleyecektir.

BİRİNCİ BÖLÜM: VADELİ İŞLEM SÖZLEŞMELERİNİN TEMELLERİ

Vadeli işlemler, belirli bir varlığı (bu bağlamda kripto parayı), gelecekteki bir tarihte, bugünden belirlenen bir fiyattan almayı veya satmayı taahhüt eden sözleşmelerdir. Geleneksel finans piyasalarından miras kalan bu yapı, kripto türev piyasalarında da kendine sağlam bir yer bulmuştur.

Vadeli İşlem Sözleşmelerinin (Futures) Özellikleri

Geleneksel vadeli işlem sözleşmeleri, standart bir sona erme tarihine sahiptir. Bu, sözleşmenin belirli bir gün ve saatte sona ereceği anlamına gelir.

1. Son Kullanma Tarihi (Expiration Date): Futures kontratlarının en belirleyici özelliğidir. Bir yatırımcı sözleşmeyi vade tarihine kadar tutarsa, sözleşme otomatik olarak uzlaşır (settle olur). Bu uzlaşma genellikle nakit olarak yapılır, ancak bazı piyasalarda fiziksel teslimat da söz konusu olabilir (kripto piyasalarında genellikle nakit uzlaşmadır).

2. Fiyatlandırma ve Teslimat: Vadeli fiyat, spot fiyattan genellikle biraz farklıdır. Bu fark, faiz oranları ve sözleşmenin sona ermesine kalan süre gibi faktörlere bağlıdır. Vade yaklaştıkça, vadeli fiyat spot fiyata yakınsar.

3. Riskten Korunma Aracı Olarak Kullanım: Futures, özellikle kurumsal yatırımcılar için, ellerindeki spot varlıkların fiyat düşüşüne karşı korunma (hedging) sağlamada mükemmel bir araçtır.

Sürekli Vadeli İşlem Sözleşmelerinin (Perpetual Futures) Ortaya Çıkışı

Kripto para piyasalarının 7/24 kesintisiz doğası, geleneksel son kullanma tarihi olan sözleşmelerin bazı kısıtlamalar getirmesine neden oldu. Bu boşluğu doldurmak için Perpetual Futures (Sürekli Vadeli İşlemler) geliştirildi.

Perpetual sözleşmelerin en temel farkı, **hiçbir zaman sona ermemesidir**. Bu yapı, yatırımcılara pozisyonlarını süresiz olarak açık tutma esnekliği sunar.

Bu konunun detaylı tanımı için Perpetual futures adresini inceleyebilirsiniz.

İKİNCİ BÖLÜM: PERPETUAL VE FUTURES KARŞILAŞTIRMASI

İki kontrat türünü daha iyi anlamak için temel mekaniklerini ve piyasa davranışlarını karşılaştırmak faydalı olacaktır.

Kontrat Yapısı ve Vade

| Özellik | Futures (Vadeli İşlemler) | Perpetual Futures (Sürekli Vadeli İşlemler) | | :--- | :--- | :--- | | Sona Erme Tarihi | Var (Üç aylık, aylık vb.) | Yok (Süresiz) | | Uzlaşma | Vade sonunda otomatik uzlaşma | Sürekli olarak pozisyonu yenileme gerekliliği | | Fiyat Mekanizması | Vadeye olan uzaklığa bağlı fiyatlama | Fonlama Oranı (Funding Rate) ile fiyatı spot fiyata yakın tutma | | Likidite | Genellikle daha az derinlik (özellikle uzak vadelerde) | Genellikle piyasadaki en yüksek likiditeye sahip ürün |

Fonlama Oranı: Perpetual Sözleşmelerin Kalbi

Perpetual sözleşmelerin sona erme tarihi olmadığından, fiyatlarının spot piyasa fiyatından aşırı derecede sapmasını engellemek için bir denge mekanizmasına ihtiyaç duyarlar: Fonlama Oranı (Funding Rate).

Fonlama oranı, belirli aralıklarla (genellikle 8 saatte bir) uzun (long) ve kısa (short) pozisyon sahipleri arasında ödeme yapılmasını sağlayan bir mekanizmadır.

1. Pozitif Fonlama Oranı: Eğer Perpetual fiyatı, spot fiyattan yüksekse (piyasada uzun pozisyon fazlalığı var demektir), uzun pozisyon sahipleri kısa pozisyon sahiplerine ödeme yapar. Bu, uzun pozisyon almanın maliyetini artırarak fiyatı aşağı çekmeyi hedefler.

2. Negatif Fonlama Oranı: Eğer Perpetual fiyatı, spot fiyattan düşükse, kısa pozisyon sahipleri uzun pozisyon sahiplerine ödeme yapar. Bu, kısa pozisyon almanın maliyetini artırarak fiyatı yukarı çekmeyi hedefler.

Bu mekanizma, arbitrajcıların devreye girmesiyle birlikte, Perpetual fiyatını spot fiyata yakın tutarak "gizli kâr" fırsatları veya "gizli maliyetler" yaratır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM: TİCARET STRATEJİLERİ VE KAR FIRSATLARI

Farklı kontrat türleri, farklı ticaret stratejilerine daha uygun olabilir.

Perpetual Sözleşmelerde Stratejiler: Sürekli Esneklik

Perpetual sözleşmeler, yüksek likiditeleri ve sürekli açık kalabilme özellikleri sayesinde kısa vadeli ve agresif ticaret stilleri için idealdir.

1. Scalping (Mikro Alım Satım): Perpetual piyasalar, özellikle BTC/USDT gibi ana çiftlerde, inanılmaz bir likidite sunar. Bu, çok kısa süreli fiyat hareketlerinden (saniyeler veya dakikalar içinde) küçük kârlar elde etmeyi amaçlayan scalping stratejileri için mükemmeldir. Yüksek kaldıraç kullanımı yaygındır ve hızlı giriş/çıkış gerektirir. Scalping stratejileri hakkında daha fazla bilgi için Scalping in BTC/USDT Futures adresine bakılabilir.

2. Fonlama Oranı Arbitrajı: Bu, Perpetual piyasasının sunduğu en belirgin "gizli kâr" fırsatıdır. Yatırımcı, Perpetual piyasasında pozisyon alırken, aynı anda spot piyasada veya geleneksel vadeli işlemlerde ters pozisyon alarak fonlama oranından düzenli gelir elde edebilir. Örneğin, fonlama oranı sürekli pozitifse ve yüksekse, yatırımcı spot piyasada BTC alırken, Perpetual piyasasında aynı miktarda BTC’yi kısa tutar. Fonlama ödemesi (uzun pozisyon sahibi olarak) düzenli olarak cebine girerken, spot piyasadaki pozisyonu fiyat hareketine karşı korur.

Swing Trading ve Perpetual:

Perpetual sözleşmeler, sona erme tarihi olmadığı için, yatırımcıların pozisyonlarını haftalarca veya aylarca tutmasına olanak tanır. Bu, Swing Trading (orta vadeli dalgalanma ticareti) için de uygundur, ancak yatırımcının fonlama oranını sürekli olarak hesaba katması gerekir. Eğer fonlama oranı uzun süre pozitif kalırsa, tutulan pozisyonun maliyeti artar. Swing trading in crypto futures stratejileri, Perpetual piyasasında uygulanırken bu maliyet faktörü göz ardı edilmemelidir.

Futures Sözleşmelerde Stratejiler: Vade Odaklı Yaklaşım

Geleneksel vadeli işlemler, sona erme tarihine odaklanan stratejiler için daha uygundur.

1. Vade Yakınlaşması (Convergence Trading): Vadeli işlem sözleşmesi sona erme tarihine yaklaştıkça, vadeli fiyatın spot fiyata yaklaşması beklenir. Eğer piyasa koşulları nedeniyle vadeli fiyat spot fiyattan önemli ölçüde farklıysa (contango veya backwardation durumları), yatırımcılar bu yakınlaşmadan kâr elde etmeyi amaçlayabilirler.

2. Riskten Korunma (Hedging): Kurumsal yatırımcılar ve büyük madencilik şirketleri, ellerindeki varlıkları belirli bir gelecekteki fiyattan kilitlemek için Futures kontratlarını kullanırlar. Örneğin, bir madenci, üç ay sonra çıkaracağı BTC’yi bugünün fiyatından satmak için üç aylık bir kısa vadeli kontrat açabilir. Bu, fiyat düşüşü riskini ortadan kaldırır.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM: RİSKLER VE MALİYETLERİN DERİNLEMESİNE İNCELENMESİ

Her iki enstrümanın da kendine özgü riskleri ve gizli maliyetleri vardır.

Kaldıraç Riski: Her İkisinde de Ortak

Hem Perpetual hem de Futures sözleşmeleri yüksek kaldıraç sunar. Kaldıraç, kârı katlayabildiği gibi, kayıpları da aynı oranda hızlandırır. Yeni başlayanlar için en büyük risk, pozisyon büyüklüğünü yönetememek ve likidasyon (tasfiye) ile karşılaşmaktır. Likidasyon, teminatınızın piyasa hareketleri nedeniyle tamamen tükenmesi ve pozisyonunuzun borsa tarafından zorla kapatılmasıdır.

Perpetual’ın Gizli Maliyeti: Fonlama Oranı

Perpetual sözleşmelerin en büyük "gizli maliyeti" fonlama oranıdır. Eğer sürekli olarak piyasa yönünde (örneğin, piyasa sürekli yükselişteyken sürekli uzun pozisyonda) işlem yapıyorsanız ve fonlama oranı sürekli pozitifse, her 8 saatte bir yaptığınız ödeme, küçük kârlarınızı eritebilir veya büyük zararlarınızı artırabilir.

Futures’ın Gizli Maliyeti: Rollover ve Uzlaşma

Futures kontratları sona erdiğinde, pozisyonu devam ettirmek isteyen yatırımcının mevcut kontratı kapatıp, bir sonraki vade tarihli kontrata geçmesi (rollover) gerekir. Bu geçiş sırasında, yatırımcı kontratlar arasındaki fiyat farkından dolayı ek bir maliyet veya kazançla karşılaşabilir. Bu, özellikle büyük pozisyonlarda önemli bir işlem maliyeti oluşturabilir.

Likidasyon Fiyatının Farklılığı

Futures kontratları, sona erme tarihine yaklaştıkça fiyatları spot fiyata yakınsadığı için, likidasyon fiyatı genellikle daha öngörülebilirdir. Perpetual sözleşmelerde ise, fonlama oranları nedeniyle fiyatlar spot fiyattan daha fazla sapabilir, bu da likidasyon fiyatını bazen daha riskli hale getirebilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM: HANGİSİNİ SEÇMELİSİNİZ?

Seçiminiz, ticaret stilinize, zaman ufkunuza ve risk toleransınıza bağlıdır.

1. Kısa Vadeli, Yüksek Frekanslı Tüccarlar (Scalpers ve Day Traders): Perpetual sözleşmeler, kesintisiz likidite ve sona erme tarihi olmaması nedeniyle açık ara tercih edilen araçtır. Fiyat hareketlerinden anlık faydalanmak isteyenler için idealdir.

2. Orta ve Uzun Vadeli Yatırımcılar ve Riskten Korunucular: Eğer bir yatırımcı pozisyonunu belirli bir tarihte kapatmayı planlıyorsa veya piyasa riskine karşı kesin bir tarih aralığında korunma yapmak istiyorsa, geleneksel Futures kontratları daha uygun olabilir. Ayrıca, fonlama oranı ödemesinden kaçınmak isteyenler de Futures’ı tercih edebilir.

3. Arbitraj Fırsatlarını Kovalayanlar: Fonlama oranı arbitrajı yapmayı hedefleyenler için Perpetual sözleşmeler temel araçtır. Bu, piyasanın verimsizliklerinden düzenli ve nispeten düşük riskli (doğru uygulandığında) gelir elde etme yoludur.

Özet Tablo: Karar Verme Kriterleri

Kriter	Perpetual Futures	Futures
İşlem Sıklığı	Yüksek (Günlük/Saatlik)	Düşük/Orta (Haftalık/Aylık)
Likidite İhtiyacı	Çok Yüksek	Yüksek
Fonlama Maliyeti	Önemli Faktör (Sürekli Maliyet)	Yok (Sadece Rollover Maliyeti)
Hedef Strateji	Scalping, Fonlama Arbitrajı	Hedging, Vade Yakınlaşması

SONUÇ

Kripto vadeli işlem piyasaları, geleneksel finansın sağlam temellerini dijital varlıkların yüksek volatilitesiyle birleştirir. Perpetual ve Futures kontratları, bu piyasanın iki farklı yüzünü temsil eder. Perpetual sözleşmeler, esneklik ve kesintisiz likidite sunarak modern, hızlı tempolu tüccarların favorisi haline gelmiştir, ancak fonlama oranı maliyetini beraberinde getirir. Geleneksel Futures ise, belirli son kullanma tarihleri sayesinde daha öngörülebilir bir risk profili ve hedging için güçlü bir yapı sunar.

Gizli kârlar, genellikle bu iki enstrüman arasındaki fiyat farklarının veya fonlama oranlarının dikkatli bir şekilde analiz edilmesiyle ortaya çıkar. Başarılı bir kripto vadeli işlem tüccarı, sadece piyasa yönünü tahmin etmekle kalmaz, aynı zamanda hangi kontrat türünün mevcut piyasa yapısı ve stratejisi için en uygun maliyet-fayda dengesini sunduğunu da bilir. Her iki aracı da derinlemesine anlamak, kripto türev piyasalarında uzun vadeli başarı için vazgeçilmez bir temeldir.

Önerilen Vadeli İşlem Borsaları

Borsa	Vadeli işlemler avantajları ve hoş geldin bonusları	Kayıt / Teklif
Binance Futures	125×’e kadar kaldıraç, USDⓈ-M kontratları; yeni kullanıcılar 100 USD’ye kadar hoş geldin kuponu alabilir, ayrıca spot işlemlerde ömür boyu %20 indirim ve ilk 30 gün vadeli işlemlerde %10 indirim	Hemen kaydol
Bybit Futures	Ters & lineer perpetual sözleşmeler; 5 100 USD’ye kadar hoş geldin paketi, anında kuponlar ve görevleri tamamlayarak 30 000 USD’ye kadar kademeli bonuslar	İşlem yapmaya başla
BingX Futures	Kopya işlem ve sosyal özellikler; yeni kullanıcılar 7 700 USD’ye kadar ödül ve işlem ücretlerinde %50 indirim kazanabilir	BingX’e katıl
WEEX Futures	30 000 USDT’ye kadar hoş geldin paketi; 50–500 USD arası depozit bonusları; vadeli işlem bonusları işlem ücretlerinde ve alım satımda kullanılabilir	WEEX’e kaydol
MEXC Futures	Vadeli işlem bonusları marj veya ücret ödemesi olarak kullanılabilir; kampanyalar depozit bonuslarını içerir (örnek: 100 USDT yatır → 10 USD bonus kazan)	MEXC’e katıl

Topluluğumuza Katılın

Sinyaller ve analizler için @startfuturestrading kanalımıza abone olun.